Aorta wstępująca to zlokalizowany w klatce piersiowej początkowy odcinek aorty, który rozpoczyna się tuż za zastawką aortalną. Przez aortę wstępującą przepływa cała objętość krwi wyrzucanej w czasie skurczu przez lewą komorę serca. Jedną z patologii tego wielkiego naczynia jest dylatacja czyli poszerzenie, które stopniowo postępując może finalnie osiągnąć znaczne rozmiary. Mówimy wówczas o powstaniu tętniaka aorty wstępującej. Etiologia tego schorzenia może być różna, najczęstsze przyczyny to defekty tkanki łącznej (np. zespół Marfana czy Ehlersa-Danlosa), przebyty w przeszłości tępy uraz klatki piersiowej czy wieloletnie, nieuregulowane nadciśnienie tętnicze.
Mikrouszkodzenie ściany aorty początkowo nie daje objawów klinicznych, jednak przez lata poddawane działaniu zwiększonego ciśnienia tętniczego krwi będzie powodowało zwiększanie średnicy aorty, które w konsekwencji doprowadzi do powstania tętniaka aorty. Jest to stan, w którym każdy kolejny nagły wzrost ciśnienia tętniczego czy uraz mogą spowodować rozwarstwienie tętniaka lub jego pęknięcie. Powikłania te są w kardiologii stanami bezpośredniego zagrożenia życia. Śmiertelność w obu sytuacjach, w przypadku braku natychmiastowej interwencji chirurgicznej, wynosi aż około 90%. Jeśli natomiast zostaną odpowiednio szybko rozpoznane i pilnie podjęte zostanie leczenie operacyjne wskaźnik ten spada do około 30%. Fizjologiczną reakcją na wykonywany wysiłek fizyczny jest wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Razem ze wzrostem akcji serca sprzyjają sportowcowi zapewniając lepszą perfuzję wszystkich tkanek w organizmie, zaopatrując je w odpowiednie ilości tlenu, glukozy i innych składników odżywczych. Nierzadko jednak występuje nadmierna reakcja wazopresyjna i ciśnienie rośnie do nieadekwatnie wysokich wartości. Niestety częste, długotrwałe wysokie wartości ciśnienia tętniczego mogą powodować poszerzenie aorty wstępującej. Badania naukowe dowiodły, że wymiar aorty piersiowej jest istotnie większy u ludzi uprawiających sporty niż u osób prowadzących spoczynkowy tryb życia oraz istotnie wyższy u sportowców podejmujących duże, intensywne wysiłki niż tych pozostających przy wysiłkach łagodnych.
Diagnostyka poszerzenia aorty wstępującej obejmuje nieinwazyjne badania, z których najpopularniejsze jest badanie echokardiograficzne. Pozwala ono na dokładne oszacowanie wymiaru naczynia na różnych jego odcinkach. Wczesne uchwycenie problemu pozwala na podjęcie szczegółowej diagnostyki schorzenia oraz powzięcie kroków mających na celu zahamowanie lub maksymalne spowolnienie jego postępowania, aby kontynuowanie treningów nie doprowadziło do zagrożenia zdrowia i życia.
- Kinoshita N, Mimura J, Obayashi C, Katsukawa F, Onishi S, Yamazaki H. Aortic root dilatation among young competitive athletes: echocardiographic screening of 1929 athletes between 15 and 34 years of age.Am Heart J. 2000;139(4):723-728. doi:10.1016/S0002-8703(00)90055-3.
- Tadros TM, Klein MD, Shapira OM, Wall E van der. Ascending Aortic Dilatation Associated With Bicuspid Aortic Valve: Pathophysiology, Molecular Biology, and Clinical Implications.Circulation. 2009;119(6):880-890. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.108.795401.
- Aparci M, Erdal M, Isilak Z, et al. Enlargement of the aorta: An occupational disease?Exp Clin Cardiol. 2013;18(2):93-97. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23940428. Accessed March 17, 2018.
